تحریم به واژه های بسیاری چون آب خوردن، جیب و استخوان مردم، محیط زیست گره خورده و این موضوع یکی از چالش های دولت شده است. زمانی که چندان هم از آن نگذشته است و مربوط به همین سالهای اخیر است ما که در رسانه هستیم در تنظیم اخبارمان تمام تلاشمان را میکردیم که از واژه تحریم کمترین استفاده را داشته باشیم و شاید از خطوط قرمز اصلیمان بود و از واژه های معادل یعنی برخی کمبودها و ... استفاده میکردیم. آن زمان همه اعتقادها بر این بود که باید کمی از بالا به مساله تحریم نگریست و از آن بهعنوان یک فرصت و نه تهدید، جهت آبادانی کشور استفاده کرد که این مهم نیز محقق شد. البته هیچ کس منکر تاثیرات این تصمیم دور از انصاف طرف تحریمکننده نیست اما مساله مهمتر این است که ایران اسلامی روی پای خود ایستاد و این شعار نیست و آمارها گویای این نکته است. اما این روزها بحث تحریمها و اثرش بر تمام شوئن زندگی، در حال پررنگ شدن است. شاید کم کم شرایط آب و هوایی را هم به تحریم مرتب کنیم که در عمل یک بار شاهد طرح این موضوع از سوی یکی از مسوولان سابق بودیم.
اما آنچه موضوع فعلی است سیاست یک بام و دو هوای دولت درباره تحریمهاست. ریاست محترم جمهوری در جریان اولین گزارش 100 روزه خود به مردم که از شبکه یک سیما به صورت زنده پخش شد، دوباره گریزی به عدم واقعبینی در زمینه تحریم ها در دو دولت نهم و دهم زد و گفت یک شرایطی ایجاد شده بود، هم برای داخل و هم برای خارج، و از طرفی هم یک فشار ظالمانهای که به مردم به بهانه مسئله هستهای وارد شده بود، نمیخواهم بگویم همه مشکلات اقتصادی ما مربوط به تحریمهاست، عمدتاً مشکلات اقتصادی مربوط به بیتدبیریها بود.
اما از سوی دیگر چند روز قبل ریس جمهور در همایش محیط زیست حتی بحران آب را هم به بحث تحریمها مرتبط کرد که واکنشهای بسیاری را در پی داشت و در شرایطی ایراد شد که امروز بسیاری از اقتصاددانان کشور و متخصصان مسائل اقتصادی اذعان میکنند که تنها ۱۵تا ۲۰درصد مشکلات اقتصادی به تحریمها مربوط است و اکثر آنها از سوء مدیریت و بیکفایتی مسئولان داخلی نشات میگیرد.
آنچه همگان بر آن اذعان دارند و باید برای افکار عمومی شفاف سازی شود این است که رفع تحریم ها قرار نیست برای اقتصاد ایران معجزهگر باشد. همه ما میدانیم که برخی رفتارها و تدوین برنامهها موجب شرایط فعلی اقتصادی شده است و اینکه مدام آب به آسیاب دشمن ریخته و اعلام کنیم تحریمها حتی بر مسائل کوچک داخلی نیز تاثیر داشته جز جری کردن دشمن و اعلام ضعف چیز دیگری در پی ندارد.
اینکه تحریم و رفتار ظالمانه طرف مقابل و وضع تحریمها در برخی حوزهها که مستقیما مردم را متضرر میکند، دارای اثراتی بوده است، بر کسی پوشیده نیست اما اینکه با بزرگنمایی بخواهیم انگشت نشانه را به سمت پدیده تحریم بگیرم و همه مشکلات را گردن آن بیندازیم شاید چندان باورپذیر نبوده و در عین حال ما را در موضع ضعف قرار میدهد.
همین رویکرد که حل همه مشکلات کشور را به رفع تحریمها گره بزنیم باعث شد چندی پیش رهبر معظم انقلاب در دیدارشان با کارگران صریحا بفرمایند: «کلید حلّ مشکلات اقتصادی در لوزان و ژنو و نیویورک نیست؛ در داخل کشور است . همه تلاش کنند، همه همّت کنند، انشاءالله حل خواهد شد. ملّت ایران و مسئولین کشور کارهای بزرگتری را در طول این سالها انجام دادهاند و شده است؛ مسئلهی تولید را هم میتوانند حل کنند. »
ایشان البته در گذشته هم اعلام کرده بودند که «ما نباید چشممان به دست دشمن باشد که کی تحریم را برمیدارد. ممکن است کسی بگوید اگر تحریم نبود، از این ظرفیت ها می توانستید خوب استفاده کنید اما الان نمیتوانید. این خطاست و حرف درستی نیست. ما در بسیاری از مسائل دیگر هم عین تحریم توانستیم به نقطه های بسیار برجسته و والا دست یابیم. یک مثالش تولید علم و صنعت و فناوری است. در اینها تحریم بودیم و الان هم تحریم هستیم. درباره علم، دانشهای پیشرفته و روز الان هم درهای مراکز علمی مهم به روز دنیا به روی دانشمند و دانشجوی ایرانی بسته است اما در عین حال در نانو و هستهای و سلولهای بنیادی و صنایع دفاعی و صنایع پهپاد و موشک به کوری چشم دشمن پیشرفت کردیم. چرا در اقتصاد نتوانیم پیشرفت کنیم؟ اگر در این عرصه هم عزممان را جزم کرده و دست به دست هم دهیم می توانیم اقتصاد را شکوفا کنیم. چشممان به دست دشمن نباشد که کی تحریم را برمیدارد. به درک. نگاه کنیم ببینیم خودمان چه کار میتوانیم بکنیم.»
ایران اسلامی در شرایط فعلی بر قلههای عزت ایستاده است و این جز در سایه شهامت و ایستادگی و ایثار حاصل نشده است. باید واقع بین بود و تحریمها را در حد خودش قابل توجه دانست و نه بیشتر. تحریم را نباید به پاشنه آشیل ایران تبدیل کرد چرا که از همان ناحیه خسارت خواهیم خورد.