در مباحث مقدماتی مرگ ، مرگ به عنوان یکی از مراحل معاد مطرح می شود و نکات تربیتی زیادی در آن وجود دارد. یکی از مباحث مقدماتی مرگ آرزوی مرگ است. آیا انسان می تواند آرزوی مرگ بکند؟ پاسخش منفی است. کراهت دارد انسان آرزوی مرگ کند چون حیات و زندگی از بزرگترین نعمت های خداست و با اینکه دوست داشتن لقاء الله از سوی انسان منافات ندارد. روایاتی نقل شده که حاصل آن این است که پیامبر و ائمه (علیهم السلام) فرمودند: آرزوی مرگ نکنید بلکه آرزوی حیات کنید منتها آرزوی حیاتی که در آن احسان و نیکی باشد. پیامبر عظیم الشأن اسلام است فرمود: " آرزوی مرگ نکنید زیرا موت عمل را قطع می کند و انسان دیگر به دنیا باز نمی گردد که کارهای انجام نداده را انجام بدهد پس آرزوی مرگ نکنید که اگر آرزوی مرگ کردید عمل قطع می شود و دیگر بر نمی گردید.
هیچگاه آرزوی مرگ نکنید.
در حدیث دیگری فرمود: هیچ یک از شما آرزوی مرگ نکند چون نمی داند آنچه که فرستاده چیست. ما نمی دانیم حتماً بهشتی هستیم که بگوییم خدایا مرگ من را برسان پس باشیم تا آن زمانی که خداوند خودش مشیتش تعلق گرفت و در این مدت باقیمانده کاری بکنیم که باعث نجات ما بشود.
امام علی (علیه السلام) به حارث همدانی فرمود: " زیاد به یاد مرگ باش و آنچه که بعد از مرگ اتفاق می افتد ، ولی آرزوی مرگ نکن مگر اینکه یک شرط محکمی داشته باشی و این شرط هم معمولاً حاصل نمی شود. اگر نگوییم حتماً حاصل نمی شود ولی قاعدتاً حاصل نمی شود چون ما مطمئن نیستیم که آن طرف چطور است و چکار کردیم؟
چه آرزویی بکنیم؟
مردی آرزوی مرگ می کرد و در حضور امام صادق(علیه السلام) می گفت خدایا مرگ من را برسان حضرت فرمود که آرزوی حیات کن تا اطاعت کنی و معصیت نکنی، اگر زنده باشی و اطاعت کنی برای تو بهتر است تا بمیری و نه گناه کنی نه اطاعت.
اگر انسان آرزوی حیات داشته باشد تا اطاعت کند این بهتر از این است که آرزوی مرگ داشته باشد و بمیرد و بگوید من وقتی بمیرم دیگر گناه نمی کنم ، اطاعت هم نمی کنم. امام فرمود: حالت اول بهتر است یعنی انسان زنده باشد و اطاعت بکند بهتر از این است که بمیرد و نه اطاعت کند و نه گناه بکند.
آیا منظور از این مرگ ، مرگ در بستر هست یا آرزوی شهادت را هم شامل می شود و آیا مرگ به معنای مطلق و عامش مورد نظر است یا نه مرگی است که در بستر باشد؟
آرزوی شهادت غیر از آرزوی مرگ است. در دعاها هم عبارت " اللهمّ اجعل وفاتی قتلا فی سبیلک " فراوان داریم اما معنایش این است که خدایا آن زمانی که مقدر کردی که من بمیرم نوع مرگ من شهادت باشد نه این که مرگ من را زود برسان و جلو بیاور.
بحث این است که آیا انسان می تواندآرزو بکند که زودتر بمیرد فارغ از اینکه به چه مرگی بمیرد ؟
به طور کلی پاسخش این است که خیر اما آیا حالا نوع مرگ را خوب است که انسان دعا کند؟ بله دعا کند که خدایا نوع مرگ من شهادت باشد ومرگ در بستر نباشد ، مرگ ناگهانی نباشد.
در روایات و دعاها فراوان داریم که " و لیلة القدر، و حجّ بیتک الحرام و قتلاً فی سبیلک فوفّق لنا ". در دعاهای ماه مبارک رمضان مخصوصاً فراوان آمده که می گوییم خدایا! مرگ مرا شهادت در راه خودت قرار بده، نوع وفات من را قتل فی سبیلک قرار بده نه اینکه جلو بیاور.
اما تعجیلش را هیچ وقت دعا نمی کنیم فقط نوعش را دعا می کنیم.
خلاصه سخن
در تعالیم آسمانی اسلام آرزوی مرگ کردن نهی شده اما توصیه شده در باره نوع و کیفیت مرگ دعا کنیم ، نمونه آن دعاهای ماه مبارک رمضان است " .... وقتلاً فی سبیلک فوفّق لنا " .
