جلب محبت و محبوب شدن آنجا اهمیت می یابد که نه تنها محبت زمینیان، بلکه محبت آسمانیان را نیز در برگیرد. توجه به این میل درونی و تلاش به منظور دستیابی بدان خواسته ایست که مورد تایید پیشوایان دینی قرار گرفته است. دوست داشتن و دوست داشته شدن از نیازهای مسلم آدمی است. افراد بشر با وجود تفاوتهایشان؛ شباهتهایی به هم دارند. این مشترکات انسانی هم در حوزه ی خّلقیات است و هم در حیطه ی خُلقیات. محبت کردن و مورد محبت قرار گرفتن یکی از مشترکات انسانی است. افراد همانگونه که نیازمند عشق ورزیدن و محبت کردن به دیگرانند خواهان آنانند تا مورد محبت قرار گیرند. غالبا افراد در تلاشند تا دیگران را به سوی خود جذب نمایند. محبوب شدن میان انسانها پیرو مراعات نکات و ضوابطی است که بواسطه آن علاقه و محبت دیگران معطوف شخص می گردد. برخی فضائل اخلاقی و خصوصیات رفتاری سبب جلب علاقه و محبت دیگران می شود. این جلب محبت و محبوب شدن آنجا اهمیت می یابد که نه تنها محبت زمینیان، بلکه محبت آسمانیان را نیز در برگیرد. توجه به این میل درونی و تلاش به منظور دستیابی بدان خواسته ایست که مورد تایید پیشوایان دینی قرار گرفته است.
در زیارت امین الله منسوب به سید ساجدین حضرت زین العابدین (علیه السلام) آمده است که ایشان اینگونه از پروردگار خود درخواست می نمایند و می فرمایند: اللهم فاجعل نفسی مطمئنه بقدرک.... محبوبه فی ارضک و سمائک؛ بارالها نفسم را مطمئن به قدرت گردان ..... و آن را مورد محبت زمینیان و آسمانیان قرار ده. اما تنها مسیر برای دستیابی به مجموعه آنچه سبب می گردد تا فرد مجذوب آسمانیان و زمینیان گردد بهره مندی از آموزه های قرآنی و تعالیم دینی است. بدین منظور لازم است تا با تتبعی در مجموعه ی آیات الهی و روایات معصومین (علیهم السلام) راهکارهای ارائه شده توسط دین را استخراج نمود. آنچه در مجموع آیات و روایات وارده برای جذب دیگران می توان یافت عبارت است از:
۱- بهره مندی از ایمان و داشتن عمل صالح
آنچه به تجربه می توان یافت درک این واقعیت است که هر چه شخص با ایمانتر و متقی تر و به خدا نزدیک تر باشد بیشتر محبوب دلها می گردد. غالبا افراد با ایمان، محبوبِ قلوب سالم و پاک اند. سنخیت هر چه بیشتر با خدا و انجام فرامین الهی محبت آفرین است. خداوند کریم در آیات کتاب نورانی اش با اشاره به این نکته می فرماید: «إِنَّ الَّذینَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمنُ وُدًّا؛ کسانى که ایمان آورده و کارهاى شایسته کرده اند، به زودى [خداى ] رحمان براى آنان محبتى [در دلها] قرار مى دهد». هر چند در تفسیر این آیه برخی مفسران همچون علامه طباطبایی در المیزان معتقد به آنانند که لزومی به مقید کردن آیه نیست چرا که بیان خداوند بدون قید است و اینکه محبت در دلهای خودشان است یا دلهای دیگران چیزی است که در آیه ذکر نشده است. اما حتی در صورت همسویی با نظر علامه (ره)، با تمسک به روایات وارده از معصومین (علیهم السلام) می توان این واقعیت را تقویت نمود. آنجا که امام صادق (علیه السلام) دینداری را جزء سه چیزی که محبت آفرین است معرفی می نمایند: «الامام الصادق (علیه السلام): ... ثَلَاثَةٌ تُورِثُ الْمَحَبَّةَ الدِّینُ وَ التَّوَاضُعُ وَ الْبَذْلُ؛ سه چیز محبت می آورد: دینداری، فروتنی و بخشندگی».
۲- خوش خویی
رفتار مناسب و خوب همواره سبب جذب دیگران می گردد. فرد بد خلق و ترش رو و آنکه بی جهت با مردم تندرویی می کند غالبا تنهاست اما بالعکس آنکه نرم خو و مهربان است و غالبا در تعاملاتش با محبت و مهربانی رفتار می نماید افراد را بسوی خود جذب می کند. چنین شخصی دوستان بسیاری دارد و دیگران از تعامل با او لذت می برند. اوست که به فرموده ی امیر المومنین (علیه السلام) همچون چوبی نرم و منعطف است که به سبب نرمی اش شاخه های بسیاری دارد چرا که افراد بسیاری را گرد خود جمع نموده است: «مَنْ لَانَ عُودُهُ کَثُفَتْ أَغْصَانُه؛ آنکه چوبش نرم باشد، شاخه هایش بسیار شود».
و نیز در جایی دیگر فرموده اند: «بالتّودّد تکون المحبّة؛ مهربانی و اظهار دوستی محبت می آورد».
۳- همیاری دیگران در سختی
از دیگر عوامل محبت آفرین در تعالیم آسمانی همیاری دیگران در سختی است. انسان در طول زندگی با سختی های مختلفی روبرو می شود که در بسیاری از آنها به همیاری و کمک دیگران محتاج است. این همیاری چه مادی و چه معنوی سبب دلگرمی فرد می شود و موجب می گردد تا نیرویی مضاعف در برخورد با مشکلات داشته باشد. در آن لحظات سخت و مواقعی که فرد بیشترین نیاز را به اطرافیانش دارد توجه دیگران به وی تاثیر بسیاری خواهد داشت. این کمک رسانی در زمانی که شخص محتاج است آنقدر در ذهنش اثر گذار است که هیچ گاه فراموشش نخواهد کرد و همین امر سبب می گردد تا مهر و علاقه نسبت به شخص کمک رسان در درونش شعله ور گردد. امام جواد (علیه السلام) در این خصوص می فرمایند: «قَالَ علیه السلام ثَلَاثُ خِصَالٍ تَجْتَلِبُ بِهِنَّ الْمَحَبَّةَ الْإِنْصَافُ فِی الْمُعَاشَرَةِ وَ الْمُوَاسَاةُ فِی الشِّدَّةِ وَ الِانْطِوَاعُ وَ الرُّجُوعُ إِلَى قَلْبٍ سَلِیم؛ سه خصلت است که بوسیله ی آنها جلب محبت می شود: رعایت انصاف در معاشرت با دیگران، همیاری دیگران در سختی و برخورداری از قلبی سلیم و مهربان».
آنچه گفته شد تنها بخش کوچکی از مجموعه راهکارهایی است که در آموزه های دینی برای جلب محبت دیگران بیان شده است اما بکارگیری همین چند نکته ی به ظاهر کوتاه و ساده سبب جلب قلبهای بسیاری می گردد و از آنجا که بکارگیری این راهکارها در واقع اجرای فرامین الهی است محبت آسمانیان را نیز در پی خواهد داشت.
پی نوشت:
۱. المیزان فی تفسیر القرآن، طباطبایی، محمد حسین، ج14، ص113.
۲. تحف العقول، ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، ص316.
۳. نهج البلاغه، شریف رضی، محمد بن الحسن، ص507، ح214.
۴. غرر الحکم و درر الکلم، تمیمی آمدی، عبدالواحد بن محمد، ص297، ح16.
۵. کشف الغمه فی معرفه الائمه، اربلی، علی بن عیسی، ج2، ص349.
