کشته و زخمی شدن صدها حاجی در روز عید قربان، بار دیگر بی کفایتی، سهل انگاری و سوءمدیریت آل سعود در برگزاری مراسم حج و ناتوانی شان در حفظ امنیت صدها هزار زائر را تایید کرد اما... هنوز حادثه دلخراش سقوط جرثقیل ساختمانی در مسجدالحرام و جان باختن ده ها زائر بیت الله الحرام از خاطر نرفته بود که صبح اولین روز عید قربان در مشعر منا فاجعه ای دلخراش تر روی داد تا حجاج بیت الله الحرام بجای آنکه در سرزمین امن الهی احساس امنیت کنند، بدلیل بی لیاقتی و بی کفایتی آل سعود، روزهای وحشت آور و اندوه باری را سپری کنند. کشته و زخمی شدن صدها حاجی در روز عید قربان، بار دیگر بی کفایتی، سهل انگاری و سوءمدیریت آل سعود در برگزاری مراسم حج و ناتوانی اشان در حفظ امنیت صدها هزار زائر را تایید کرد. پیش از حادثه تلخ منی شاهد جرثقیل در مکه مکرمه بودیم که در اثر آن 107 نفر کشته و 238 نفر مجروح شدند.
در حالی که سهل انگاری سعودی ها در حفظ امنیت حجاج باعث انتقادهای زیادی از حکومت سعودی شده، برخی مفتی های وهابی تلاش کردند با موضع گیری های عجیب، آل سعود را از جنایات تبرئه کنند.
فاجعه هولناک منی سبب شد، مقام معظم رهبری در پیام مهمی بر مدیریت غلط و اقدامات ناشایست حکومت سعودی تاکید کنند و آل سعود را عامل این فاجعه بدانند.
اخبار انتشار یافته درباره این حادثه تاکید می کند که نیروهای امنیتی سعودی بدلایل نامشخص، یکی از مسیرهای منتهی به محل رمی جمرات را بسته و این اقدام سئوال برانگیز و غیرمسئولانه موجب ازدحام شدید حجاج در سه نقطه منی شد.
با این حال مقامات سعودی همانند فاجعه سقوط جرثقیل در مسجدالحرام، تلاش کردند، خود را از مسئولیت مرگ بارترین فاجعه دو دهه اخیر در اماکن مقدس تبرئه کنند.
چون این دو رخداد تنها فجایع روی داده برای حجاج نیست، بلکه تاریخ اسلام مملو از چنین حوادث دردناکی است، بعنوان مثال در حج سال 2006 فروریختن یک هتل قدیمی در مکه مرگ 76 زائر و ازدحام در مراسم رمی جمرات در منی جان باختن 346 حاجی را بدنبال داشت.
همچنین در حج سال 2004 و در نخستین روز از مراسم رمی جمرات 251 حاجی در اثر ازدحام جمعیت جان خود را از دست دادند. سال پیش از نیز در مراسم رمی جمرات 14 حاجی کشته شدند. در سال 2001 حین ادای همین فریضه عبادی 35 حاجی کشته و صدها نفر زخمی شدند. سه سال قبل از آن (سال 1998) نیز در این محل و باز در اثر ازدحام جمعیت بیش از 118 حاجی کشته و 180 نفر زخمی شدند. در حالی که سال پیش از آن (سال 1997) وقوع آتش سوزی در چادرهای حجاج در منی کشته شدن 343 حاجی و مجروح شدن بیش از 1500 نفر دیگر را موجب شد.
بنابراین منطقه منی منطقه ای حادثه خیز برای مسئولان سعودی شمرده می شود و نیاز به برنامه ریزی و دقت و تامل بیش از پیش حکومت عربستان که مسئول برگزاری مراسم حج است، را طلب می کند.
در حالی که مشاهده شد، نه تنها حکومت سعودی تدابیری در این خصوص اتخاذ نکرد، بلکه برنامه ریزی سعودی ها برای برگزاری حج امسال نادرست تر و بی کفایت تر از سال های گذشته بود.
بهمین دلیل حکومت عربستان در اولین واکنش به این حادثه با ادعای اینکه برخی از کاروان ها به دستورات داده شده برای استفاده از قطار جهت عزیمت به محل رمی جمرات توجه نکرده اند، تلاش کردند، زائران را مسئول این فاجعه معرفی کنند.
در توجیه این موضع حکومت سعودی، برخی از مسئولان عربستان این فاجعه را قضا و قَدَر الهی توصیف کردند تا بی کفایتی سوء مدیریت حکومت سعودی را با توجیهات دینی و مذهبی توجیه و بر آن سرپوش بگذارند.
در حادثه سقوط جرثقیل نیز برخی از مفتی های وهابی، این حادثه را نشانه سجده جرثقیل مقابل خداوند عنوان کردند تا بگونه ای مضحک بر بی کفایتی آل سعود سرپوش بگذارند.
در حالی که حکومت سعودی به هر طریق تلاش می کرد، خود را در حادثه منی تبرئه کند، رسانه ها ابعاد جدیدی از این حادثه را افشا کردند و حضور کاروان پسر شاه سعودی در مشعر منی را عامل این فاجعه دانستند.
به نوشته رسانه ها و تاکید شاهدان عینی حضور «محمد بن سلمان» که توسط 350 نیروی نظامی و امنیتی اسکورت می شد، موجب تغییر حرکت حجاج و بروز حادثه شده است، اگرچه سعودی ها این موضوع را انکار می کنند.
اما فعال توئیتری عربستانی که خود را «مجتهد» معرفی می کند، در صفحه شخصی خود درباره این حادثه از مدیریت نادرست قطار انتقال حجاج در مشعر منی و معطلی چندین ساعته زائران و نبود قطار برای انتقال آنها سخن گفته و این موضوع را علت بروز این حادثه عنوان کرده بود.
مجتهد توضیح می دهد که قطار پس از تاخیر طولانی وارد ایستگاه می شود، اما باوجود سوار شدن زائران، حرکت نمی کند، وقتی مسئولان ایستگاه از گشودن درب های خروجی قطار امتناع می کنند، زائران دچار حالت های اغما و مشکلات تنفسی می شوند، بطوریکه هیچ کس نمی توانست حرکت یا فرار کند و این وضعیت تقریبا یک ساعت ادامه داشت.
تاملی در نحوه وقوع حادثه و نگاهی به تاریخ بی کفایتی و سوء مدیریت مناسک حج توسط آل سعود براین نکته تاکید می کند که هرسال فاجعه ای حجاج بیت الله الحرام را تهدید می کند و این ننگی برای آل سعود است.
حتی نحوه پوشش اخبار این فاجعه توسط رسانه های سعودی سوال برانگیز بود، چون درحالی که هرلحظه بر تعداد قربانیان افزوده می شد، «العربیه»، مهمترین شبکه خبری سعودی سرگرم مدح و ثنای ملک سلمان بود.
مقامات سعودی در فاجعه سقوط جرثقیل برای فرار از مسئولیت خود، باد و طوفان و سهل انگاری پیمانکار پروژه توسعه مسجدالحرام را عامل حادثه دانستند و در فاجعه منی با وقاحت، زائران را مقصر و مسئول حادثه معرفی کردند، در حالی که شرعا و قانونا حکومت عربستان مسئول مستقیم حفظ امنیت زائران حرمین شریفین است.
در حالی که متهم ردیف اول حادثه منا را باید نیروهای امنیتی بی تدبیر و سهل انگار سعودی بدانیم، پادشاه عربستان از آنها تمجید و در مقابل جنایتی که موجب آن شدند، تنها خواستار انجام تحقیقات شد که نتایج آن با توجه به اظهارات مسئولان سعودی کاملا آشکار و مشخص است و عربستان زائران و ازدحام آنها را عامل این حادثه معرفی خواهد کرد.
اما از آنجا که چنین رخدادهایی به امری شایع و رایج در مناسک حج تبدیل شده است، بنابراین منی بخوبی اثبات کننده بی کفایتی آل سعود در اداره مناسک حج است و این بی کفایتی با هیچ دلیل و دستاویزی قابل توجیه نیست.
در این میان تلاش مفتی های وهابی برای قضا و قدر جلوه دادن چنین حوادثی و اعتراض مسئولان سعودی به چرایی توصیف آنها به بی لیاقتی و تلاش برای متهم کردن حجاج به بی توجهی، نادانی و عدم رعایت نظم و سرانجام مسئول این حادثه معرفی کردن آنها، چیزی از مسئولیت آل سعود و بی کفایتی مسئولان حکومت سعودی نمی کاهد.
چون این پایان کار نیست، بلکه در کنار این سوء مدیریت باید به سوء رفتار و بی احترامی نیروهای امنیتی به زائران در مراسم حج نیز باید اشاره کرد.
در چنین شرایطی لازم است، کشورهای اسلامی موضعی منسجم و قاطع در برابر حکومت سعودی اتخاذ کنند و به طریق ممکن اداره مناسک حج را از سیطره خاندان سعودی خارج کنند.
چون آل سعود از زمان رسیدن به قدرت در عربستان و اشغال حرمین شریفین و باوجود غارت درآمدهای حاصل از حج، بارها ناتوانی، سوءمدیریت و بی کفایتی خود را ثابت کرده اند.
نکته قابل تامل آن است که مسئولان سعودی درحالی که بیش از 80 سال است، اداره مناسک حج را برعهده دارند، باز از مهارت کافی برای مدیریت این مناسک و اداره زائران برخوردار نیستند.
در چنین شرایطی آیا عقل و منطق حکم می کند که اداره این مناسک همچنان در دست سعودی ها باقی بماند و امن ترین نقطه جهان به ناامن ترین منطقه در نتیجه بی کفایتی و ناتوانی آل سعود تبدیل شود؟
