قرآن می فرماید: «إِنَّ اللَّهَ هوَ الرَّزَّاق ذو الْقوَّةِ الْمَتین» [ذاریات، 58] رازق خداست، رزّاق مثل خبّاز، حدّاد، بنّا، بقّال، کسی که صبح تا به شب کارش این است که نان می پزد و با آهن سر و کار دارد و. . . رزّاق یعنی دائماً روزی می دهد . «هوَ الرَّزَّاق» ؛ یعنی دائمی است و قدرت هم دارد و به خودی خود قطع نمی شود مگر عاملی سدّ راه آن شود. ما اگر عقیده داشته باشیم که روزی دهنده (دائمی و با قدرت) خداوند است، دیگر برای هیچ چیز دروغ نمی گوئیم. گاهی ممکن است با دروغ و کلک در ظاهر پول زیادی هم بدست آید ، ولی چون رزق او نیست ،از دست می رود. رزق به معنای چیزی است که مورد انتفاع مرزوق قرار می گیرد. قهرا از هر رزقی آن مقدار واقعاً رزق است که مورد انتفاع واقع شود. پس اگر کسی مال بسیاری جمع کرده که به غیر از اندکی از آن را نمی خورد، در حقیقت رزقش همان مقداری است که می خورد و بقیه آن رزق او نیست؛ مگر از این جهت که بخواهد به کسی بدهد. از این جهت، می توان آن را رزق دانست. پس وسعت روزی و تنگی آن ربطی به زیادی مال و اندکی آن ندارد. پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله در تعریف رزق می فرمایند: «رزق مانند باران و به عدد آن از آسمان به زمین و برای هر انسانی به مقداری که برایش مقدّر شده نازل می شود ولیکن برای خدا فضل هایی هم هست: بنابراین، از خدای تعالی فضل او را نیز بخواهید!» [قرب الاسناد، عبدالله حمیری قمی، ص55]
البته باید توجه داشت که این گونه نیست که انسان بنشیند و بگوید: خدا روزی رسان است. شرط روزی، سعی و تلاش است. خداوند می فرماید: «لَیْسَ لِلْإِنْسانِ إِلاّ ما سَعی»؛ «بهره ای برای انسان جز سعی و تلاش او نیست.» [نجم، 39] و سخن دیگر اینکه رزق هر کس مقدّر و معیّن شده و برای کسی فرار از آن ممکن نیست و رزق، عاشق و جوینده بنده می باشد؛ همچنان که در روایت پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله آمده است: «الرِّزْق یَطْلب الْعَبْدَ أَشَدَّ مِنْ أَجَلِهِ؛ رزق در جستجوی بنده است، شدیدتر از اجل او.» [بحار الانوار، ج100، ص33] و صاحب مثنوی مطلب را این چنین بیان می کند: گر تو خواهی ور نخواهی رزق تو پیش تو آید دوان از عشق تو و سعدی شیرازی می گوید: «دو چیز محال عقل است: خوردن بیش از رزق مقسوم و مردن پیش از وقت معلوم.»
و مولی الموحدین امیر المومنین علیه السلام در بیان اقسام رزق می فرمایند: «رزق دو جور است: رزقی که تو را می طلبد و رزقی که تو آن را می طلبی. آن که تو را می طلبد، به فرضی که تو به سراغ آن نروی، او به سراغ تو خواهد آمد.»
و از اینکه رسول اکرم صلی الله علیه و آله می فرمایند: «لَوْ أَنَّکمْ تَتَوَکَّلونَ عَلَی اللَّهِ حَقَّ تَوَکّلِهِ لَرَزَقَکمْ کَمَا یَرْزق الطَّیْرَ تَغْدو خِمَاصاً وَ تَروح بِطَاناً؛ اگر بر خداوند توکل کنید، آن چنان که حق توکّل بر اوست، خداوند شما را روزی می دهد؛ همچنان که پرندگان هر بامداد با شکمهای گرسنه از آشیانه خود می پرند و شبانگاه با شکم های سیر باز می گردند.» [بحار الانوار، ج68، ص151]
نتیجه گرفته می شود که رزق مقسوم و مقدّر هر کس فقط به همان اندازه است که او زنده بماند و ادامه حیات دهد، همچون حیوانات و پرندگان که خداوند همواره رزق آنها را به میزان حیات و بقاء آنها می رساند. با این حال، انسان برای بهره مندی و رسیدن به رزق بیشتر از نیاز حیات روزانه خود، محتاج تحصیل شرائطی است که از جمله آنها ازدواج و... می باشد.
با توجه به نکاتی که گفته شد، در کنار کار و تلاش و نگاه توحیدی به موضوع رزق، در اسلام نکاتی نیز به عنوان افزاینده های رزق و روزی توصیه شده است که در ادامه به بعضی از آنها اشاره می شود:
عن النبی صلی الله علیه و آله: أَکثِروا الِاستِغفَارَ فَإِنه یَجلِب الرزقَ.[تحف العقول، ص۱۰۶] زیاد استغفار کنید که استغفار سبب جلب روزی است. روایات مشابه مضمون این فرمایش فراوان است؛ چند نکته در این روایت نورانی قابل توجه است:
نکته (۱): این روایت در این آیه قرآن و آیات مشابه آن ریشه دارد: «استَغفِروا رَبَکم إِنَه کاَنَ غَفَارًا یرسِلِ السَمَاءَ عَلَیکم مِدرَارًا وَ یمدِدکم بِأَموَالٍ وَ بَنِینَ وَ یجَعَل لَکم جَنَاتٍ وَ یجَعَل لَکم أَنهارًا».[نوح/سوره۷۱، آیه۱۰]
حضرت نوح به قومش فرمود: از پروردگار خویش آمرزش بطلبید که او بسیار آمرزنده است تا باران هاى پربرکت آسمان را پى در پى بر شما فرستد، و شما را با اموال و فرزندان فراوان کمک کند و باغهاى سرسبز و نهرهاى جارى در اختیارتان قرار دهد.
این آیه نشان می دهد اولا گناه و آلودگی در تنگنایی روزی نقش دارد. اگر انسان گناه کند در روزی های مختلف او مشکل به وجود می آید. یکی از آن روزی ها روزی مادی است.
حضرت امیرالمومنین علیه السلام می فرمایند: « قَد جَعَلَ اللَه سبحَانَه الِاستِغفَارَ سَبَباً لِدورِ الرِزقِ وَ رَحمَةِ الخَلقِ. »[ نهج البلاغة، خطبه۱۴۳]
در نظام آفرینش استغفار سبب فراوانی رزق و روزی و جاری شدن لطف و مهربانی خدا بر خلق است. حضرت بعد از این فرمایش به آیه فوق الذکر استناد می فرمایند.
نکته (۲): استغفار را نباید به نیت طلب روزی انجام داد. بلکه باید به قصد قربت استغفار کرد و برکت در رزق و روزی از مترتبات آن خواهد بود. از خداوند متعال پاک شدن از گناه را بخواهید و بطور طبیعی برکت بر آن مترتب می شود. البته استغفار از باب داعی بر داعی مثل نماز استیجاری اشکال ندارد و در درجه پایین عبادت است.
آیه قرآنی که گنج را به سویتان می بارد : وَ مَن یَتَّقِ اللَّهَ یَجْعَل لَّه مَخْرَجاً وَیَرْزقْه مِنْ حَیْث لَا یَحْتَسِب وَ مَن یَتَوَکَّلْ عَلَى اللَّهِ فَهوَ حَسْبه إِنَّ اللَّهَ بَالِغ أَمْرِهِ قَدْ جَعَلَ اللَّه لِکلِّ شَیْءٍ قَدْراً [طلاق، 2 و 3]
هر کس تقوای الهی پیشه کند، خداوند راه نجاتی برای او قرار می دهد، و او را از جایی که گمان ندارد، روزی می دهد، و هر کس بر خدا توکل نماید، خدا او را کفایت می کند،
و خداوند فرمان خود را به انجام می رساند، همانا خدا برای هر چیزی اندازه ای داده است. در مورد آیه بالا به تجربه رسیده است که هر کس در هر روز بعد از نماز های واجب و ذکر سه صلوات ، آیه 2 و 3 سوره طلاق را سه مرتبه بخواند و سه مرتبه صلوات در آخر آن بخواند موجب وسعت رزق شود (ان شاء الله )
برای ادای قرض و استجابت دعا چه پیشنهادی دارید؟
مستجاب شدن دعا شرائط دارد. شخص باید دستورات الهی را عمل کند از گناهان کاملاً پرهیز کند. آنچه می خورد پاک و حلال باشد. بدهکار مردم به هیچ وجه نباشد. یعنی به مردم ظلمی با زبان با دست و نکرده باشد. در هر صورت در مرحله اول بکوشید تا ممکن است واجبات و محرمات الهی را عمل کنید. آنوقت هر مقدار ممکن است حلالیت بطلبید مثلاً غیبتی شده حرف نادرستی گفته شده آزاری رسانده شده و امثال اینها اگر اینکار را بکنید بعد به آنچه عرض می کنم عمل کنید انشاء الله اثر می کند.
چهل روز که از پنج شنبه شروع می شود هر روز 159 بار آیه و من یتق الله را بخوانید آیه شریفه آخر آیه دوم سوره طلاق و تمام آیه سوم آن است روز شروع بعد از نماز صبح غسل حاجت بکنید و دو رکعت نماز بخوانید بعد صد بار صلوات بفرستید سپس 159 بار آیه را بخوانید. روز چهلم آیه را 179 بار بخوانید در پایان صد بار صلوات بفرستید. بنابراین غسل و نماز روز اول و صدبار صلوات روز اول و روز آخر خوانده شود و علاوه بر این چهل روز روزی 110 بار سوره والعادیات را بخوانید .
انشاءالله با این دو کار فرجی حاصل خواهد شد. (به نقل از حاج آقا جاودان)
نکته ی آخر:
یکی از زمان هایی که بر استجابت دعا در آن تأکید شده است، شب عید قربان می باشد؛ چنانچه امیر مؤمنان امام علی علیه السلام می فرمایند: من تعجب می کنم از کسی که در 4 شب از سال از دعا و درخواست و عبادت فارغ باشد: شب عید فطر، شب عید قربان، شب نیمه شعبان و شب اول ماه رجب ... بنابر این این روز را برای درخواست رزق حلال و با برکت برا ی همدیگر فراموش نکنیم..