روز قشنگ بله برون است، توافقات اولیه صورت گرفته، حالا نوبت تعیین مهریه رسیده. پدر و مادر داماد به نیت 14معصوم، 14سکه بهار آزادی را پیشنهاد می دهند، ولی والدین عروس، کمتر از 313سکه را قبول ندارند. بحث ها بالا می کشد، یک نفر به عنوان میانجی بین دو طرف پا پیش می گذارد، به دنبال والدین عروس و داماد از این اتاق به آن اتاق می رود! همه منتظرند که دهانشان را شیرین کنند ولی هنوز خبری از شیرینی نیست. زیبایی روز بله برون کم کم دارد زشت می شود و عروس و داماد کلافه شده اند. طبق رسوم ما ایرانی ها در روز بله برون، مقدار مهریه تعیین می شود، معمولا انتخاب آن با والدین عروس و داماد است و عروس خانم و آقا داماد نقش چندانی در تعیین میزان آن ندارند. مطابق با قوانین اسلامی، مرد برای اثبات صادقانه مهر و محبت خویش به عروس خانم، هدیه ای به او می دهد. این هدیه مهریه نام دارد و اقسام مختلفی دارد، در این مقاله وارد بحث های حقوقی مهریه نمی شویم، بلکه این سنت را از دید اجتماعی بررسی می کنیم.
زیباترین مهریه ها
مهریه در مراسم خواستگاری و بله بران به اعتقاد خیلی ها یک عدد است که «کی داده و کی گرفته!» اما در واقعیت مهریه را خیلی ها می دهند و خیلی ها هم می گیرند. حتی عده ای برای خوش یمن شدن این هدیه، آن را با عددهای مقدسی که در شرع آمده پیوند می زنند. از 14 سکه به نیت 14معصوم گرفته تا 114 سکه به نیت سوره های قرآن کریم و همین طور بالاتر. روالی که اگر آن را ادامه بدهیم می توانیم به ۶۲۳۶آیه قرآن کریم و 124000 پیغمبر مبعوث شده هم برسیم و نیت خوش یمنی خود را زیر سوال ببریم. واقعیت این است که مهریه با پیوند زدن آن به یک عدد مقدس مذهبی خوش یمن نمی شود. بلکه با عمل به دستوران شرع و ادامه دادن سنت اولیای خداست که مبارک می شود.
رسول اکرم (ص) فرموده اند: بهترین مهریه، سبک ترین آن است (کنزالعمال). انتخاب نوع مهریه در زیبایی مهریه تأثیر به سزایی دارد، شما می توانید چند شاخه نبات یا چند شاخه گل، آیینه و شمعدان، چند سکه طلا، چندین میلیون تومان پول و یا املاک را به عنوان مهریه خود تعیین کنید. در صورتی که در استطاعت مالی آقا داماد باشد، هیچ اشکال شرعی، قانونی، اخلاقی، عرفی و وجدانی ندارد. شما حق دارید که نگران آینده مالی خودتان باشید و یا اینکه دوست داشته باشید یک پس اندازی برای آینده در نظر بگیرید. همه اینها صحیح، ولی با تعیین یک سری از مهریه های معنوی زیبا می توانید، خیر دنیا و آخرت را برای خودتان بخرید. در واقع یک نوع باقیات و صالحات می شود.
فلسفه وجودی مهریه
فلسفه وجودی مهریه این است که، آقا داماد با دادن هدیه ای به عروس خانم، صداقت خود را نسبت به دوست داشتن او اثبات می کند. از نظر شرعی مرد باید در دادن مهریه به زن خود، رضایت و طیب خاطر داشته باشد، اما همان طوری که می دانید، در زمان تعیین میزان مهریه بزرگترها دخالت دارند و آقا داماد زیاد نظر نمی دهد، چون رسوم و فرهنگ ما، این امر را به عهده بزرگتر قرار داده و نظر دادن آقا داماد را تا حدودی قشنگ نمی داند. تعیین کننده عده ای دیگر، و پرداخت کننده داماد می باشد! شاید آن مقداری که تعیین شده خارج از استطاعت مالی او باشد. مثل این است که شما چک برادرتان را بر می دارید و بدون اطلاع از خودش مبلغی در آن می نویسید که اصلا در حساب برادرتان موجود نیست و یا برادرتان نسبت به پرداخت مبلغ نوشته شده کمترین رضایتی ندارد. مگر می شود؟
مردی که از نظر شرعی خود را مقید به دادن مهریه می داند، مهریه ای که در استطاعت مالی او نباشد و حتی تا بیست، سی سال دیگر هم قادر به پرداخت آن نیست، قبول نمی کند. چون این فرد خود را مکلف می داند که مهریه یک دِین است و باید پرداخت شود و چون چنین تصوری دارند، مهریه از نظر آنها امری کریه و زشت نیست بلکه یک سنت حسنه است و آن را حقی می دانند به گردن خود.
خداوند در این باره، در آیه 4 سوره نساء می فرماید: مهر زنان را در کمال رضایت و طیب خاطر به آنها بپردازید، پس اگر چیزی از مهر خود را از روی رضا و خوشنودی به شما بخشیدند برخوردار شوید که آن شما را حلال و گوارا خواهد بود. تصور عده ای از زنان جامعه نسبت به مهریه حقوقی، ابزاری، چشم و همچشمی و از روی بی اعتمادی است. اگر زنان نسبت به حقوق شرعی و قانونی خود مطلع باشند، مهریه را حقی می دانند که از طرف مرد باید ادا شود، ولی وقتی که مهریه تعیین شده، خارج از استطاعت مالی داماد می باشد، نمی توانند به حق خود برسند و در واقع خود زنان تا حدودی در پایمال شدن این سنت حسنه شریکند.
