زندگی مهدوی یعنی زندگی با حجت حیّ و حاضر، نفس کشیدن با یاد حضرت و خود را وقف امام زمان (عج) کردن. ما امامی داریم که بر همه احوال ما آگاه است. بیایید کمی بیشتر فکر کنیم، با خود بیندیشیم چگونه می توانیم امام زمان (عج) را از خود راضی نگهداریم. برای پاسخ به این سوال لازم است تا به نحوه زندگیمان بیندیشیم و حواسمان را جمع کنیم ببینیم در رفتار، گفتار و برخوردهایمان در زندگی طوری عمل میکنیم که رضایت امام مهربان را جلب کنیم؟ امام زمان (عج) وظیفه هدایت بندگان را به عهده دارد و از کوچکترین انحراف و کج روی بندگان دلش به درد می آید، آیا ما پیرو ایشان هستیم یا او را آزرده خاطر می نماییم؟ برای دانستن این موضوع لازم است که ایشان را بشناسیم و خواسته های ایشان را بدانیم و طبق آن عمل کنیم.
قدم اول در زندگی مهدوی: شناخت امام
برای اینکه زندگی مان عطر حضور امام زمان (عج) بدهد، لازم است صفات و خصوصیات او را بشناسیم. در این باره روایات بسیاری آمده است که شناخت امام زمان (عج) را بر ما واجب می کند، از جمله:
پیامبر گرامى اسلام صلّى اللّه علیه و آله فرموده است: "هر کس بمیرد و امام زمانش را نشناسد، به مرگ جاهلیت مرده است".
و در روایت دیگرى که مرحوم کلینى از امام محمد باقر علیه السلام نقل مى کند آمده است: "هر کس در حالى که امامى نداشته باشد بمیرد، مردنش مردن جاهلیت است و هر آنکه در حال شناختن امامش بمیرد پیش افتادن و یا تأخیر این امر [امر ظهور حضرت] او را زیان نرساند و هر کس بمیرد در حالى که امامش را شناخته همچون کسى است که در خیمه قائم [علیهالسّلام] با آن حضرت باشد".
• انواع معرفت امام زمان
بی شک شناخت ما از امام زمان (عج) باید به گونه ای باشد که ما را از شبهه های گمراه کننده ملحدان و مدعیان دروغین نجات دهد. شناخت امام دو گونه است. یکی معرفت و شناخت "شخص" امام؛ دیگری معرفت و شناخت "شخصیّت" امام.
1. شناخت شخص امام:
امام زمان عجل الله تعالی فرجه الشریف فرزند امام حسن عسکری علیه السلام و از مادری به نام نرگس در سپیده دم جمعه پانزدهم شعبان سال 255 هجری قمری در شهر سامرا چشم به جهان گشود.
نام و کنیه حضرت، همانند رسول خدا صلّى اللّه علیه و آله و لقب معروف حضرت، "مهدی" است. بنا به حکمت الهی، امام مهدی علیه السلام دارای ولادت پنهانی، عمر طولانی، و دو غیبت است و ائمه معصومین علیهم السلام به ظهور ایشان و برپایی حکومت عدل جهانی به واسطه ایشان بشارت داده اند.
2. شناخت شخصیت امام:
شناخت شخصیت امام از اهمیت بیشترى برخوردار بوده و در واقع این نوع شناخت است که مى تواند در زندگى فردى و اجتماعى منتظران منشأ اثر و تحول باشد؛ زیرا اگر کسى حقیقت صفات و ویژگى هاى امام عصر علیه السّلام، و نقش و جایگاه آن حضرت در عالم هستى را بشناسد و فقر و نیاز خود را نسبت به ایشان واقف شود، هرگز از یاد و نام آن حضرت غافل نمىشود. بدین منظور لازم است تا با مقام امامت و جایگاه آن و صفات و خصایص امامت آشنا شویم.
این نکته نیز قابل اهمیت است که معرفت دارای درجه است و حدّ اقل و اکثر دارد، امام صادق علیه السلام، در مورد کمترین حد معرفت امام مى فرماید:
"کمترین حد معرفت به امام آن است که [بدانى] امام مساوى با پیامبر است مگر در درجه نبوت. امام، وارث پیامبر است و همانا اطاعت از او اطاعت از خدا و رسول خداست و باید در هر امرى تسلیم او بود و به سخن و فرمان او عمل کرد". بنابراین حداقل معرفت این است که بدانیم اطاعت از امام واجب است.
برای دست یابی به شناخت درست از امام لازم است تا به عالمان دین و تألیفات ایشان مراجعه کنیم. همچنین زیارت جامعه کبیره که از حضرت امام هادی علیه السلام نقل شده است، منبع ارزشمندی است، که ما را با صفات ائمه معصومین علیهم السلام و جایگاه ایشان در عالم هستی آشنا می کند. البته باید توجه داشت که شناخت و معرفت حقیقى نسبت به حجت خدا تنها با مطالعه کتاب حاصل نمى شود و در این راه باید از عنایات حضرت حق نیز مدد جوییم.
قدم دوم در زندگی مهدوی: اطاعت از امام
قدم بعدی در طی مسیر زندگی مهدوی عمل به احکام دین و اطاعت از دستورات الهی است. در این زمان که امام معصوم ما، به امر الهی در غیبت به سر می برند، برای اینکه بتوانیم قدم در صراط مستقیم الهی بگذاریم باید با عالِم دینی در ارتباط باشیم، زیرا از یک سو مى دانیم که در دوران غیبت هیچیک از احکام اسلام تعطیل نشده و باید تا آمدن امام عصر(عج)، به همه احکام اسلام عمل کنیم. در این صورت است که در راه رضایت آن حجت حق گامی برداشته ایم. از سوى دیگر مىدانیم که امکان دسترسى به امام معصوم و فراگرفتن مستقیم احکام دین از ایشان، براى ما وجود ندارد. حال در این شرایط چه باید کرد؟ آیا دست روى دست بگذاریم و به هیچیک از احکام اسلام عمل نکنیم یا به هر آنچه خود احتمال مى دهیم درست باشد عمل کنیم؟ قطعاً هیچ کدام از این دو راه ما را به مقصود نمىرساند.
• پیروی از عالمان دین در زمان غیبت
سوال این است: آیا امامان معصوم علیهم السلام، فکرى براى شیعیان خود در زمان غیبت نکرده اند؟
در پاسخ این پرسش باید گفت: ائمه علیهم السلام، تکلیف ما را در زمان غیبت و عدم دسترسى به ایشان، مشخص کرده و به ما امر فرموده اند که به فقهاى جامع الشرایط مراجعه کنیم. چنانکه در روایتى که امام حسن عسکرى علیه السلام از امام صادق علیه السلام نقل مى کند چنین مى خوانیم:
"... امّا هر یک از فقها که نگه دار نفس خویش، و حافظ دین خود، و مخالف با هوا و خواهش خویش و مطیع امر مولای خود باشد، بر عوام (مردم) لازم است که از او پیروى کنند و تنها بعضى از فقهاى شیعه هستند که از این صفات برخوردارند نه همه آنها".
امام عصر علیه السلام، نیز در یکى از توقیعات خود مى فرماید:
"... و امّا در رویدادهایى [که در آینده] پیش مى آید به راویان حدیث ما مراجعه کنید؛ زیرا آنها حجت من بر شما هستند و من حجت خدا بر ایشان."
بنابراین بر همه منتظران امام عصر علیه السلام، لازم است که بنا به فرموده امامان خود با پیروى از فقها و مجتهدان واجد شرایط، اعمال دینى خود را انجام دهند. در زمینه امور اجتماعى و سیاسى نیز وظیفه مردم اطاعت از فقیهى است که از سوى بزرگان شیعه به عنوان "ولىّ فقیه" معرفی شده است.( بحث راجع به این موضوع در این نوشتار نمی گنجد)
حال که مرجع تقلید خود را مشخص کردیم راه خیلی آسان می شود و به راحتی می توانیم در راه رضای امامٍ بر حق حضرت مهدی (عج) قدم بر داریم. و ابتدایی ترین کار عمل به واجبات و ترک محرمات است که با زحمت فراوان مراجع، در رساله های عملیه نوشته شده است و کافی است تا رساله مربوط به مرجع خود را تهیه نموده و با سعی فراوان به آن عمل کنیم. در مسیر تلاش، به عنایتهای حضرت مهدی علیه السلام در جهت فهم دین و استواری در راه نیازمندیم و آن وجود مقدس و هدایتگر قطعا ما را یاری می کند حتی اگر از دیدگان پنهان باشد.
از آفرینش تا کمال
خداوند متعال انسان را خلق کرد تا وی به مقام عبودیت برسد و در این راه او را رها نکرده بلکه پیامبر صلّى اللّه علیه و آله و امامان علیهم السلام را راهنمای او قرار داده است. حال وظیفه هر فردی است که تلاش کرده و در مسیر زندگی الگو و رهبر خود را بشناسد و از فرامین او اطاعت کند تا از شر دشمنان درونی و بیرونی در امان باشد و در این زمان که در عصر غیبت هستیم بنا به دستور امام مردم وظیفه دارند به علما و فقیهان دین مراجعه نموده و دستورات دین را ازآنان فرا گیرند.
پی نوشت:
1) تألیفاتی مانند: الکافى، محمدبن یعقوب کلینى (ج1، کتاب الحجة)، کتاب الغیبة، محمد بن ابراهیم نعمانى، کتاب الغیبة، ابوجعفر محمدبن الحسن معروف به شیخ طوسى، کمالالدین و تمامالنعمة، محمدبن على بن الحسین معروف به شیخ صدوق، بحارالانوار، مولى محمدباقر مجلسى (ج51، 52 و 53). بحمدالله همه این کتابها به فارسى ترجمه شده و در دسترس همگان است.
2) اسحاق بن یعقوب می گوید: از عثمان بن سعید (ره) اولین نایب خاص امام زمان (عج)، خواستم به آن امام برساند. و در ضمن نامه پرسیدم که در زمان عیبت به چه کسی مراجعه کنیم؟ امام (ع) با خط خودشان در پاسخ چنین مرقوم فرمود:
" امام الحوادث الواقعه فارجعوا فیها الی رواة احادیثنا، فانهم حجتی علیکم و انا حجة الله."
