ساختار صدا و سیما در دوران تازه تقریباً قطعی شده اما همچنان برخی از بزرگترین نقدهایی که به این مجموعه وارد بود، برجای ماند و حتی برخی چالشها نسبت به گذشته نیز پیچیدهتر شد و حوزه خبر از همه بخشها وضعیت عجیب تری دارد. با آمدن سرافراز به عنوان رئیس جدید صدا و سیما تغییراتی در ساختار این سازمان اتفاق افتاد؛ یکی از پر بحث ترین ها تغییر نام معاونت سیاسی صدا و سیما به معاونت خبر بود که نظرات مثبت و منفی زیادی را به دنبال داشت. تلویزیون از آنجا که نام رسانه ملی را دارد انتظار می رود تا در پخش برنامه های خود یک نگاه جامع داشته باشد و سلایق مختلف را در نظر بگیرد. یکی از بخش هایی که نگاه سلیقه ای نقش زیادی در آن دارد مربوط به اخبار است. پخش اخبار همیشه مخاطب خود را دارد اما دقت در گزینش خبر اگر به درستی انجام نشود مخاطب نیاز خود را در سایر رسانه ها دنبال خواهد کرد.
در طول این مدت تغییراتی در بعضی بخش های خبری اتفاق افتاد اما همچنان تغییر محسوسی در وضعیت پخش خبر دیده نمی شود. یکی از تغییرات مورد توجه در مورد گفتگوی ویژه خبری شبکه دو بود که علاوه بر کاهش زمان پخش آن در بیست دقیقه، اعلام شد که موضوعات دلخواه مردم تا به نتیجه رساندن آن پیگیری خواهد شد.
با انتصاب «پیمان جبلی» به سمت معاون خبر، که خود مبتکر و متولی راهاندازی این برنامه گفتوگو محور بود، تلاش برای تغییر در ساختار آن آغاز شد و کار برنامهریزی و اجرای آن به واحد مرکزی خبر سپرده شد.
در آخرین تغییرات بخش خبر اعلام شد: " با تغییر ساختار معاونت سیاسی رسانه ملی و تشکیل معاونت خبر، واحد مرکزی خبر که وظیفه تهیه و تولید اخبار صدا و سیما را عهده دار بود منحل می شود و «عبدالرضا بوالی» مدیر واحد مرکزی خبر به عنوان مدیر «شبکه تلویزیونی خبر» جایگزین «اردشیر زابلی زاده» خواهد شد. «شبکه تلویزیونی خبر» در زیر مجموعه معاونت خبر قرار دارد.
همچنین در زیر مجموعه معاونت خبر، سه اداره کل پخش خبر سیما، پخش خبر صدا و پخش خبر جام جم منحل شد و با انحلال واحد مرکزی خبر به عنوان تولید اخبار، دو اداره کل «تولید و پخش اخبار سیما» و «تولید و پخش اخبار صدا» تشکیل می شود. با نظر سرافراز، قرار است سازمان صدا و سیما یک خبرگزاری با عنوان «خبرگزاری جام جم» راه اندازی نماید.
با انتصاب علی محمد صالحی به مدیریت باشگاه خبرنگاران جوان، این باشگاه که پیش از این به بحث آموزش و تولید اخبار می پرداخت، از این به بعد صرفا به آموزش خبرنگار می پردازد. این باشگاه همچنین حضور پررنگی در گفتگوی ویژه خبری داشت، که دیگر در این زمینه تولیدی نخواهد داشت."
سکان خبر در صداوسیما دقیقاً به دست کیست؟
حوزه خبر همچنان وضعیت پیچیده ای دارد؛ حوزهای که در سالهای پیش رو نیز با سه محوریت به تولید و انتشار خبر خواهد پرداخت و همین وضعیت میتواند منجر به تکرار برخی اتفاقات دوران گذشته شود.
سازمان صدا و سیما را میتوان تنها مجموعه تلویزیونی و رادیویی جهان قلمداد کرد که به شدت متکثر یا شاید به عبارت دقیقتر، مملو از موازی کاری است و شاید اوج این کثرت بیهدف را بتوان در بخش خبر صداوسیما به نظاره نشست؛ جایی که پیش از این، باشگاه خبرنگاران به عنوان بازوی معتمد معاونت سیاسی، واحدمرکزی خبر و شبکه خبر در آن به طور همزمان اقدام به تولید خبر میکردند و در دوران سرافراز تلاش شد تا یکپارچه شوند اما ظاهراً تنها معاونت سیاسی به لحاظ اسمی و ساختار کلی به معاونت خبر، تغییر نام داد و اتفاق دیگری رخ نداد.
در این شرایط انتظار میرفت با تغییر عنوان و ساختار و شکل گیری معاونت خبری این موازری کاری تغییر کند اما تنها اتفاقی که رخ داد، تغییر عنوان واحد مرکزی خبر به خبرگزاری صداوسیما بود؛ اتفاقی جالب و عجیب که وضعیت را پیچیدهتر ساخت، چرا باشگاه خبرنگاران صداوسیما نیز دقیقاً خود را با عنوان بزرگترین خبرگزاری فارسیزبان جهان معرفی میکند و بنابراین، تا اینجای کار صداوسیما دو خبرگزاری دارد و یک شبکه خبر که همه اینها همزمان اقدام به تولید خبر میکنند.
این تغییرات کاملاً برخلاف رویکردی بود که سرافراز آغازگرش بود و بنابر کوچکسازی و چابک سازی این مجموعه بزرگ گذاشته شده بود. اگر قرار بود در این راستا گامی برداشته شود، انتظار میرفت حداقل واحد مرکزی خبر و باشگاه خبرنگاران با هم ادغام شود و خبرگزاری صداوسیما شکل بگیرد و به جای سه مجموعه تولید خبر، رسانه ملی از دو کانال برخوردار شود اما ظاهراً اصلاحات در این ساختار به سادگی ممکن نیست و البته نباید از مقاومت سازمانی غافل شد!
در این شرایط ابهامهای بسیاری به وجود آمده که با وجود آنکه مدتی از تغییر ساختار بخش خبر صداوسیما و اعلام موجودیت خبرگزاری این سازمان میگذرد، هنوز به صورت شفاف پاسخی دربارهاش مشخص نشده و بنابراین ساختار کنونی خبر تا حدودی نیز مبهم است و به خصوص درباره ماهیت خبرگزاری صداوسیما مباحث جدی مطرح است که بخشی از آنها در حوزه حقوقی قابل بحث است.
تاکنون خبرگزاری رسمی ایران، خبرگزاری ایرنا بود و باشگاه خبرنگاران نیز به عنوان خبرگزاری جدی گرفته نمیشد اما اکنون با راه اندازی خبرگزاری صداوسیما، کدامیک از اینها خبرگزاری رسمی کشور است و در سطح بینالمللی، کدامیک از این رسانهها، نمود عینی موضع رسمی کشور در موضوعات مختلف هستند؟
همچنین این پرسش مطرح است که اگر واحد مرکزی خبری به خبرگزاری تغییر وضعیت داده، آیا برای این مجموعه همچون دیگر خبرگزاریها از هیات نظارت بر مطبوعات و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان متولی صدور مجوز برای خبرگزاریها کسب مجوز شده یا استفاده از عنوان خبرگزاری صداوسیما بدون طی تشریفات قانونی است؟ اگر چنین رویهای طی شده، آیا خبرگزاری صداوسیما، از این پس همچون دیگر خبرگزاریها با صاحب امتیازی سازمان صداوسیما دارای مدیرمسئول و سردبیر مشخصی است که با برخوردی مشابه دیگر خبرگزاریها مواجه میشود؟
در واقع آیا از این پس شاهد تذکر به خبرگزاری صداوسیما از سوی هیات نظارت بر صداوسیما، توقیف یا اعلام جرم علیه این خبرگزاری و دیگر رویههای معمول برای همه خبرگزاریها خواهیم بود یا این خبرگزاری، وضعیتی متفاوتی با دیگر خبرگزاری ها خواهد داشت و به واسطه آنکه راه اندازیاش توسط صداوسیما صورت پذیرفته از این مفاد صریح قانونی مستثنی خواهد شد؟
در این مقطع، خبرگزاری صداوسیما با عنوان تازه اما با آرم واحد مرکزی خبر به اطلاع رسانی میپردازد و ظاهراً هنوز در این مجموعه نیز شرایط یک دستی حاکم نشده است. این کلاف سردرگم، عملاً یافتن پاسخ این پرسش را که «سکان خبر در صداوسیما دقیقاً به دست کیست؟» را ناممکن ساخته است.
ای کاش همه این بخشهای خبر در راستای کوچکسازی و چابکسازی با حفظ نیروی زبده و تعدیل سایر توان نیروی انسانی، به یک مجموعه واحدِ دارای کارآمد و قدرت رقابت در سرعت و کیفیت اطلاع رسانی با دیگر رقبایش تبدیل میشد اما حیف که حداقل دورنمایی در سالهای پیش رو برای چنین اقدامی مشهود نیست و ظاهراً سیاست کوچکسازی و چابکسازی نیز آهسته آهسته متوقف میشود.