آیا موافقید یارانه قطع شود؟

قطعا یارانه نقدی در سال آینده دچار تغییر و تحول خواهد شد و مجلس و دولت مصمم هستند که یارانه برخی ها قطع شود. یکی از تصمیمات تعیین سقف درآمد 2.5 میلیون تومانی برای یارانه بگیران بود بدان معنا که اگر کسی بیش از 2.5 میلیون تومان پول داشت یارانه نگیرد. طبق طرحی که در مجلس در جریان است یارانه صاحبان درآمدهای بالای 2/5میلیون تومان، یارانه مدیران دولتی، پزشکان و کارخانه‌داران حذف می‌شود. حتی عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس شورای اسلامی گفته اینکه برخی‌ می‌گویند طرح حذف یارانه‌بگیران با درآمد بالای 2/5میلیون تومان اجرا نمی‌شود اشتباه است و این طرح به‌صورت حتمی اجرا خواهد شد.

چه اتفاقی رخ می دهد؟

سال آینده آغاز تحولی در اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها و پایان دادن به بیش از 4 سال توزیع یارانه 45 هزار و 500 تومانی بین بالغ بر 90 درصد از مردم است اما برای یارانه‌بگیران هم سناریوی دیگری نوشته شده و به جای دریافت یارانه نقدی می‌توانند از 2 امتیاز دیگر برخوردار شوند. روزهای پایانی بررسی لایحه بودجه سال آینده در کمیسیون تلفیق یکی از مهم‌ترین مصوبات آن را رقم زد و بالاخره بعد از یک سال، سقف درآمدی برای غربالگری بیش از 76 میلیون یارانه‌بگیر تعیین شد. در تبصره «21» قانون بودجه سال جاری مصوب شد که «یارانه نقدی صرفا به سرپرستان خانوار‌های متقاضی که به تشخیص دولت نیازمند دریافت یارانه باشند، پرداخت شود». بر این اساس تاکید شد مشمولان یارانه نقدی کسانی هستند که مجموع درآمد سالانه آنها کمتر از رقم تعیین شده توسط دولت باشد. با این وجود در طول یک‌سال گذشته و از ابتدای امسال همزمان با اجرایی شدن بودجه 1393سقف درآمدی تعیین نشد و غربالگری یارانه‌بگیران هم با وجود ثبت‌نام مجدد متقاضیان به جایی نرسید تا اینکه به‌رغم منابع توزیعی 42 هزار میلیارد تومانی که دولت در لایحه بودجه سال 1394 برای پرداخت نقدی و غیرنقدی بین خانوارها در نظر گرفته بود و نشان می‌داد یارانه نقدی برای همه متقاضیان حاضر در لیست سازمان هدفمندی، بازهم در برنامه‌های آن قرار دارد، در نهایت با توافق انجام شده بین 2 قوه بنا بر این شد تا خانوارهای با درآمد ماهانه بیش از 2/5 میلیون تومان از جمع یارانه‌بگیران حذف شوند. البته طبق قانون دولت حتی می‌توانست مبلغ یارانه نقدی را افزایش دهد اما نه یارانه کسی را قطع کرد نه به مبلغ یارانه اضافه کرد! کارشناسان اعتقاد دارند تفکیک نیازمندان و ثروتمندان امکان‌پذیر نیست و دولت نباید برای این‌کار هزینه کند و باید به همه یارانه نقدی بدهد.

در این شرایط با کسر 5000 میلیارد تومان از منابع پیش‌بینی شده برای پرداخت نقدی، حدود 37 هزار میلیارد تومان در سال آینده بین مردم در قالب یارانه‌های 45 هزار و 500 تومانی تقسیم می‌شود، هر چند هنوز مشخص نیست گروه‌های دریافت‌کننده یارانه آنهایی هستند که مجموع درآمد ماهانه خانوار از 2/5 میلیون تومان کمتر است یا برای درآمد سرپرستان خانوار این رقم تعیین خواهد شد.

2 امتیاز به جای یارانه نقدی

اما درحالی که شواهد نشان می‌دهد برای اینکه 37 هزار میلیارد تومان مصوب برای پرداخت یارانه بین خانوارها کفاف هزینه‌های آن را بدهد باید حداقل 9 میلیون نفر از سبد 76 میلیونی متقاضیان کنار گذاشته شوند، دولت برای منابع به‌دست آمده از این محل و حدود 67 میلیون نفر دریافت‌کننده نیز برنامه دارد.  است تا منابع به دست آمده از حذف یارانه‌بگیران در هر استان صرف همان استان و پیشبرد طرح‌های عمرانی آن بخش شود. همچنین در مصوبه کمیسیون تلفیق تعیین شد تا خانوار مشمولان یارانه نیز بتوانند به جای دریافت یارانه نقدی از یارانه سود تسهیلات مسکن تا یک و نیم برابر یارانه نقدی خانوار استفاده کنند. آن طور که مفتح، سخنگوی کمیسیون تلفیق توضیح داده این بدان معناست که مثلا کسی که وام مسکن گرفته می‌تواند به جای 18 درصد بازپرداخت وام 14 درصد پرداخت کند و از سود تسهیلات مسکن برخوردار شود. اما در سال آینده یارانه‌بگیران انتخابی دیگر را هم به جای دریافت 45 هزار و 500 تومان به ازای هر یک از اعضای خانواده خود خواهند داشت. این در حالی است که در تبصره «21» قانون هدفمندی در بودجه سال بعد به دولت اجازه داده شد به جای پرداخت نقدی به خانواده‌های مشمول، اوراق مشارکت با سررسید حداقل 3 ساله با نرخ اعلامی بانک مرکزی به متقاضیان ارائه کند.

این در حالی است که تعیین شد تا دولت منابع ناشی از اوراق مشارکت تحویل داده شده را جهت تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام پارس‌جنوبی و سایر حوزه‌های مشترک نفتی و گازی به شرکت تابعه ذی‌ربط وزارت نفت پرداخت کند که البته بازپرداخت اصل و فرع اوراق مشارکت از محل درآمدهای حاصله این حوزه انجام می‌شود. بنا بر این گزارش، شاید در نگاه اول بندهای مصوب برای هدفمندی یارانه‌ها در بودجه سال 1394 در اغلب موارد قانع‌کننده باشد اما به طور یقین مهم‌ترین مساله و چالش‌برانگیزترین بخش آن مربوط به سقف درآمدی تعیین شده و اینکه چگونه قرار است شناسایی درآمد خانوارها با حداقل خطا انجام شود خواهد بود. موضوعی که می‌تواند با طرح در صحن مجلس، جای بسیاری را برای نقد و بررسی نمایندگان و کارشناسان باز بگذارد.

آیا یارانه قطع شود؟

جعفر قادری، عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس چند روز پیش در یک برنامه تلویزیونی درباره زمان حذف یارانه خانوارهای با درآمد بیشتر از 2.5 میلیون تومان توضیح داد.
وی  گفت: « دولت با توجه به پایگاه های اطلاعاتی که در اختیار دارد می تواند با توجه به اطلاعات مربوط به حقوقی که افراد در بخش های دولتی، بخش عمومی و غیر دولتی می گیرند و همچنین سپرده های بانکی که دولت دسترسی به آنها دارد و اطلاعات مربوط به خودرو، املاک، سهامی که افراد در بورس دارند و سایر مجوز هایی که از اتحادیه های صنفی گرفتند و به شکل های مختلف دیگر می تواند به کف حقوق افراد دسترسی پیدا کند.
این عضو کمیسیون برنامه و بودجه اعتقاد دارد که ایراد هایی به مصوبه کمیسیون تلفیق درباره حذف یارانه خانوارهایی با درآمد بیشتر از 2.5 میلیون تومان وجود دارد: « البته این طرحی که در کمیسیون تلفیق مصوب شده به نظر می رسد ایراداتی داشته باشد. ممکن است این اشکال را مطرح کنند وقتی تعداد افراد متفاوت باشد چطور می شود که عدد دو و نیم میلیون تومانی را برای همه به صورت یکسان در نظر گرفت؟  این نقیصه ای است که باید برطرف شود.»
قادری در ادامه توضیحات خود به تفاوت هزینه زندگی شهرهای مختلف اشاره کرد و گفت: « بحث دیگری که وجود دارد تفاوت هزینه ها در شهر های مختلف است. در جایی ممکن است هزینه زندگی بسیار پایین باشد. برخی خانوار  ها ممکن است مسکن ملکی داشته باشند و برخی ممکن است هیچ مسکن و زمینی را در شهر ها نداشته باشند که این هم به راحتی قابل کنترل است و می شود برای افرادی که دسترسی به منزل ملکی ندارند کف مبلغ را بالاتر در نظر گرفت. یا برای خانوارهایی که تعداد افراد بیشتری دارند این کف را اضافه کرد. »

عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس درباره زمان اجرای این تصمیم نیز اینگونه توضیح داد: « اگر مجلس هم این مصوبه کمیسیون تلفیق را تایید کند از ابتدای سال آینده می تواند اجرایی شود. مگر اینکه دولت آمادگی لازم را برای اجرا نداشته باشد و یکی دو ماه فرصت نیاز داشته باشد تا بتواند این آمادگی را در خودش ایجاد کند. »  
با توجه به موارد بالا به نظر می رسد کسانی که مدافع قطع یارانه هستند و سقف 2.5 میلیون تومان درآمد را تعیین می کنند اصلا به هزینه ها توجه نمی کنند. یعنی امکان دارد یک خانواده 2.5 میلیون تومان درآمد داشته باشد اما بیش از این درآمد هزینه داشته باشد.